Dünya’da plastik kirliliğine neden şirketler - 1 poşet 25 kuruş!

 Break Free From Plastic küresel hareketi plastik kirliliği saha çalışmalarında tespit ettiği başlıca şirketleri bugün yayınlanan raporunda açıkladı. Plastikten Kurtul olarak da tercüme edilebilecek Break Free From Plastic hareketi, dünyadaki plastik kirliliğini sonlandırmak için 1.279 örgütün bir araya geldiği bir küresel hareket. Küresel plastik kirliliğine bütüncül olarak yaklaşan Plastikten Kurtul hareketi, çareden ziyade önleme odaklanarak ve etkin çözümler sunarak, sistemik bir değişim gerçekleştirilmesi gerektiğini savunuyor. Plastik kirliliğinden, plastik paketleme malzemelerini çoğu zaman gereksiz ve bir kullanımlık olarak piyasaya süren  şirketlerin sorumlu tutulmasını isteyen Plastikten Kurtul hareketi, 42 ülkede gönüllülerle yaptığı temizlik çalışmalarında topladıkları plastik atıkların markalarını tespit etti ve çalışma sonuçlarında en yüksek plastik kirliliğine sebep olan şirketlerin isimlerini açıkladı. Listede yer alacak şirketler için en az 10 ülkede, 100’ün üzerinde plastik parça bulunması kriterleri uygulandı. Break Free From Plastic’in 2018 çalışmaları sırasında toplanan plastik atıkların yüzde 14’ü liste başındaki ilk üç şirkete ait.

2018 yılında Break Plastikten Kurtul hareketinden yaklaşık 10.000 gönüllü, 6 kıtada, 42 ülkede, 239 temizlik çalışmasında 18.851 parça plastik toplandı. Bu plastik atıkların yüzde 65’inden fazlasında ürün markası görünüyordu. Toplanan plastik atıklar markalara ve bu markaları üreten şirketlere göre kataloglandı. En büyük plastik kirleticileri Coca-Cola, PepsiCo, Nestlé, Danone, Mondelez, Procter Unilever, van Melle, Colgate-Palmolive olarak belirlendi. Videonun açıklama kısmında bu şirketlerin sitelerine girerek derlenen, Türkiye’de sattıkları ürünlerin listesini bulabilirsiniz.  Listede yer alacak şirketler için en az 10 ülkede 100 ün üzerinde plastik parça bulunması kriteri uygulandı. İlk üçte Coca-Cola, Pepsico ve Nestlé yer alırken, Coca-Cola ürünlerine 42 ülkenin 40’ında ve 239 temizlik çalışmasının yüzde 75’inde kıyılarda, parklarda ve sokaklarda Coca-Cola ürünlerine rastlandığı bildirildi.

Rapor, şirketlerin ürünlerinin yaşam döngüsü boyunca yarattıkları etkinin ve ambalajlarının sorumluluğunu üstlenmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Plastikten Kurtul Hareketine göre, şirketler ve markaların plastik kirliliğine sundukları çözümlerin birçoğu, küresel geri dönüşüm oranlarının düşük olmasına rağmen, ambalaj toplama ve geri dönüşüme odaklanıyor. Şirketlerin bu “çöp” ve “temizlik” mesajları bireysel tüketiciyi plastik kirliliğinden sorumlu olduğuna ikna ediyor, oysa sorumluluk sürdürülebilir çözümler ve sistemler geliştirmesi gereken kurumsal kirletici olan şirketlerin kendisidir.

 Bireysel tüketiciler çoğu zaman imkansız seçeneklerle karşı karşıya kalıyor, zira modern hayatta “plastiksiz” yaşam neredeyse imkansız. Rapor, bireysel tüketicilerin  bu durum karşısında suçluluk duyarken, şirketlerin ambalajlarının yarattığı kirlilikten hemen hemen hiç sorumlu tutulmadığını ve bireylerin derhal şirketlerden gıda, içecek ve kişisel bakım ürünleri için plastik içermeyen ambalaj ya da çok kullanımlık ambalajlar talep etmelerini gerektiğini hatırlatıyor. Özetle, plastik kirliliği krizini durdurmak sadece tüketicilerin değil şirketinlerinde sorumluluğundadır.

Bu plastik kirliliği  krizinden geri dönüşümle çıkamayız şirketler plastik ambalajlara ihtiyaç duyulmayan bir sistemi hayata geçirmek zorundadır. 

Raporda yer verilen bazı bilgiler bu krizden sadece geri dönüşümle çıkamayacağımızı ortaya koyuyor. Çünkü  Küresel plastik üretimi yılda 320 milyon metrik ton civarında.  1950’lerden bu yana toplam 8.3 milyar metrik plastik üretildi. Kısa süre önce yayınlanan bir araştırmaya göre, 8.3 milyar metrik tonun sadece yüzde 9’u geri dönüştürüldü, yüzde 12’si yakıldı ve geri kalan yaklaşık yüzde 80’i çöp alanları, denizler ya da doğaya dağıldı. Plastik üretiminin önümüzdeki on yıl içinde yüzde 40 artması bekleniyor.

Son günlerde ülkemizin gündeminde olan plastik poşetlere gelince, yılbaşından sonra plastik bir poşetin asgari 25 kuruşa satılacağı söyleniyor. Bu kararın çevreyi korumaya yönelik mi olduğu yoksa bir gelir kaynağı olarak mı düşünüldüğü muamma doğrusu…

Bizler şirketleri derhal aşırı ambalaj yapmayı durdurmaya, ürün dağıtım sistemlerinde atığı azaltan ya da tamamıyla ortadan kaldıran bir şekilde yeniden tasarlamaya ve doğaya pompaladıkları plastik kirliliğinin sorumluluğunu almaya çağırmalıyız. Hepimiz aynı geminin yolcularıyız. Gemi batarsa hepimiz batarız.  

Satın aldığımız her ürünle, yaptığımız her eylemle, kurduğumuz her cümleyle yaşamak istediğimiz dünyanın temellerini atıyoruz, bunun farkına vardığımızda dünyayı daha güzel bir yer haline getireceğiz…